Η νηστεία έχει ιστορία χιλιάδων ετών και παράλληλα κατέχει κεντρικό ρόλο σε πολλούς πολιτισμούς και θρησκείες. Γενικά ορίζεται ως η αποχή από όλα ή από ορισμένα τρόφιμα και υγρά για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Χαρακτηριστικό και επίκαιρο παράδειγμα στην Ορθόδοξη θρησκεία αποτελεί η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες για τα οφέλη της νηστείας στην υγεία και τα αποτελέσματα φαίνονται να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Κάποια από αυτά τα αποτελέσματα είναι τα εξής:
Μείωση της ολικής και της LDL-χοληστερόλης
Σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 120 ενήλικοι Έλληνες, μελετήθηκε η επίδραση της νηστείας στο λιπιδαιμικό προφίλ των ατόμων. Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε 2 ίσες ομάδες, σε αυτούς που για 1 χρόνο δε νήστεψαν και σε αυτούς που νήστεψαν όλες τις ημέρες των νηστειών των Χριστουγέννων, του Δεκαπενταύγουστου και της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Στο τέλος της μελέτης φάνηκε, ότι η ομάδα των εθελοντών που ακολούθησε τις νηστείες είχε σημαντικά μειωμένα τα επίπεδα τόσο της ολικής χοληστερόλης όσο και της LDL-χοληστερόλης (κοινώς γνωστή ως κακή χοληστερόλη) και ταυτόχρονα είχαν και μια ελαφριά μείωση του βάρους τους.
Παράλληλα, υπάρχουν και άλλες παρόμοιες μελέτες, οι οποίες έχουν δείξει τα ίδια αποτελέσματα και συμπεράσματα. Επομένως, φαίνεται ότι η νηστεία μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο στη μείωση τόσο του καρδιαγγειακού κινδύνου όσο και στην πρόληψη της παχυσαρκίας.
Συσχέτιση με χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και καλύτερης γνωστικής λειτουργίας
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2021 και πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, μελετήθηκαν εθελοντές της μέσης ηλικίας, οι οποίοι κατηγοριοποιηθήκαν σε δύο ομάδες.
Η πρώτη ομάδα αποτελούνταν από άτομα, τα οποία νήστευαν από μικρή ηλικία όλες τις μεγάλες νηστείες του χρόνου και η δεύτερη ομάδα αποτελούνταν από άτομα, τα οποία δεν είχαν νηστέψει καθόλου. Οι εθελοντές και στις δύο ομάδες είχαν την ίδια περίπου ηλικία, αναλογία φύλου, εκπαιδευτικό επίπεδο και επίπεδα βιταμινών.
Ύστερα από την κατάλληλη αξιολόγηση των εθελοντών φάνηκε ότι η ομάδα των εθελοντών που νήστευαν είχε χαμηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, ενώ ταυτόχρονα είχαν καλύτερο σκορ γνωστικής λειτουργίας.
Καλύτερη ποιότητα διατροφής
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι ένα πρότυπο διατροφής όπως αυτό που ακολουθείται κατά τη διάρκεια της νηστείας και βασίζεται στην αυξημένη κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης με έμφαση σε φρούτα, όσπρια και λαχανικά, έχει θετική επίδραση στην ποιότητα διατροφής.
Πιο συγκεκριμένα παρατηρείται αυξημένη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και ανόργανων στοιχείων, όπως για παράδειγμα η βιταμίνη C, το μαγνήσιο, το φυλλικό οξύ αλλά και διαιτητικές ίνες. Όλα αυτά τα συστατικά δρουν προστατευτικά απέναντι σε ένα πλήθος χρόνιων νόσων.
Μείωση της αρτηριακής πίεσης
Μια διατροφή πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και ταυτόχρονα με αποχή από το κόκκινο κρέας και τρόφιμα επεξεργασμένα που είναι πλούσια σε αλάτι, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση. Σε αρκετές μελέτες, όπως η μελέτη EPIC, έχει φανεί ότι άτομα που ακολουθούσαν μια διατροφή που απόκλειε τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, είχαν χαμηλότερα ποσοστά υπέρτασης σε σχέση με όσους κατανάλωναν και τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Ένας πιθανός λόγος είναι η αυξημένη πρόσληψη καλίου, καθώς τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσιες πηγές καλίου.
Σύμμαχος στη μείωση του σωματικού βάρους
Έχει φανεί από πολλές μελέτες και μετά-αναλύσεις ότι μια διατροφή, η οποία αποκλείει τρόφιμα ζωικής προέλευσης και ταυτόχρονα δεν περιέχει τρόφιμα πολύ επεξεργασμένα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σωματικού βάρους ιδιαίτερα σε άτομα υπέρβαρα. Ένας μηχανισμός είναι η αύξηση της πρόσληψης διαιτητικών ινών, οι οποίες βοηθούν στον πρόωρο κορεσμό, άρα και στη μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη.
Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό, ότι μαζί με το σημαντικό όφελος στην πνευματική μας υγεία, η νηστεία μπορεί να μας προσφέρει όφελος και στη γενικότερη υγεία μας.
