Στρες: Εκλυτικός παράγοντας των Αυτοάνοσων διαταραχών ή αποτέλεσμα αυτών.
Εκτός από το γενετικό υπόβαθρο και το ορμονικό περιβάλλον ενός οργανισμού τα περισσότερα από τα αυτοάνοσα νοσήματα οφείλουν την ύπαρξη τους και σε περιβαλλοντικούς εκλυτικούς παράγοντες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και προκαλούν την ολική απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Όπως έχει επισημανθεί αρκετές φορές, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτενής αναφορά για τον κρίσιμο παθογενετικό ρόλο του στρες στην απορρύθμιση της βιολογικής ισορροπίας.
Συγκεκριμένα, πολλές είναι οι έρευνες που αναφέρουν την άρρηκτη σχέση μεταξύ αυξημένων στρεσογόνων καταστάσεων και εμφάνισης σοβαρών χρόνιων αυτοάνοσων διαταραχών, όπως για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης 1, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, διάφορες μορφές ρευματοπαθειών κ.ά.
Το στρες είναι αυτό που όταν προϋπάρχει ή συνοδεύει μία πάθηση, στρέφει τον οργανισμό εναντίον των ίδιων των κυττάρων του (αυτοανοσία) πολύ πιο γρήγορα και τον οδηγεί σε μια υποτροπιάζουσα κατάσταση χωρίς τέλος.
Η επίδραση του στρες στη διατάραξη της ανοσοποιητικής διεργασίας έχει διερευνηθεί αρκετά. Έχει διαπιστωθεί ότι πολλές από τις κυρίαρχες εκδηλώσεις των ασθενειών του ανοσοποιητικού κάνουν την εμφάνιση τους ή επιδεινώνονται μετά από γεγονότα μικρής ή μεγάλης ψυχικής έντασης.
Για παράδειγμα, έχει φανεί ότι περίπου το 80% των ατόμων με ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν τη νόσο ύστερα από έντονες στρεσογόνες καταστάσεις. Επιπλέον, περίπου το 60% αυτών των ασθενών, παρόλο που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή, περνούν από περιόδους ιδιαίτερης έξαρσης των συμπτωμάτων όταν έρχονται αντιμέτωποι με ψυχοπιεστικές συνθήκες.
Βέβαια, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πλήρως εάν είναι η νόσος που προκαλεί αυτές τις ψυχικές καταστάσεις ή εάν μία προυπάρχουσα αγχώδης διαταραχή είναι ο παράγοντας που πυροδοτεί την εμφάνιση της.
Τις περισσότερες φορές η διαδικασία προσαρμογής του ασθενούς στις συνθήκες μιας χρόνιας αυτοάνοσης νόσου αποτελεί μία έντονα στρεσογόνο εμπειρία και είναι πιθανό να πυροδοτήσει κάποιο είδος αγχώδους διαταραχής.
Για παράδειγμα, στην περίπτωση των ρευματοπαθειών ο χρόνιος πόνος, ο περιορισμός των κινήσεων, η μεταβολή των συμπτωμάτων αυτών κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και η μη προκαθορισμένη πορεία της νόσου μπορούν να συμβάλουν ή/και να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης κλινικά σημαντικών ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.
Η συγκεκριμένη ψυχική διαταραχή έχει συσχετιστεί με αυξημένο ποσοστό φλεγμονών, μη φυσιολογική λειτουργία των αιμοπεταλίων και εμφάνιση αιφνίδιων και ανεπιθύμητων ανωμαλιών στη γενικότερη πορεία της υγείας του παθόντος.
Είναι όμως εξίσου πιθανό, η διαταραγμένη ψυχοσύνθεση να προηγείται της νόσου και να αποτελεί από μόνη της επιβαρυντικό παράγοντα για την υγεία, καθώς άτομα που βιώνουν έντονο στρες υιοθετούν συνήθειες επιβλαβείς.
Βέβαια, το στρες σε μέτρια επίπεδα μπορεί να διευκολύνει την προσαρμογή του ατόμου σε μία ασθένεια, διότι το κινητοποιεί να μεριμνήσει για το πρόβλημα υγείας και να το αντιμετωπίσει άμεσα και αποτελεσματικά.
Παρόλα αυτά, στην πλειάδα των περιπτώσεων το άγχος για την κατάσταση του ασθενή είναι τόσο υπερβολικό, που τον αποδιοργανώνει και του προκαλεί ποικίλες διαταραχές στον ύπνο, στη διατροφή, στη χρήση ουσιών και φαρμάκων με αποτέλεσμα να πλήττεται ακόμη περισσότερο το ανοσοποιητικό σύστημα και να ολισθαίνει η εξέλιξη της ασθένειας.
Ας δούμε, όμως, αναλυτικά το πως ακριβώς αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός στο στρες…
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΤΡΕΣ
Το σύστημα του στρες λαμβάνει μηνύματα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, όπως πληροφορίες για τη σύσταση του και την ποσότητα συγκεκριμένων ορμονών, κυτοκινών και άλλων συστατικών.
Η ενεργοποίηση του συστήματος αυτού μπορεί να προκληθεί είτε από εξωτερικά στρεσογόνα ερεθίσματα (π.χ. έντονο κρύο/ζέστη), είτε από εσωτερικά (π.χ. φόβος ή αγωνία) και οδηγεί σε συγκεκριμένες συμπεριφορικές και φυσικές αλλαγές.
Στο επίπεδο της φυσικής προσαρμογής, οι αλλαγές που συμβαίνουν γίνονται με κύριο στόχο την κατεύθυνση ενέργειας εκεί όπου υπάρχει ανάγκη.
Πιο συγκεκριμένα, έχουμε κατεύθυνση οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών προς το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) και προς τις περιοχές του σώματος που συμμετέχουν στην απάντηση στο εκάστοτε στρεσογόνο ερέθισμα.
Προκαλείται αύξηση της πίεσης και των καρδιακών παλμών, αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, αύξηση της γλυκονεογένεσης και της λιπόλυσης, αποτοξίνωση από ενδογενή ή εξωγενή τοξικά προϊόντα, αναστολή της ανάπτυξης και των αναπαραγωγικών συστημάτων, αναστολή της πέψης και διέγερση της εντερικής κινητικότητας, αλλά και περιστολή της αντιφλεγμονώδους και ανοσοποιητικής απάντησης.
Ακόμη, το στρες ευθύνεται για την υπερδιέγερση του συμπαθητικού συστήματος και του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-φλοιού των επινεφριδίων και η κατάσταση αυτή επιφέρει πολλές φορές αρνητικές συνέπειες στις διεργασίες του ανοσοποιητικού και στη γενικότερη άμυνα του οργανισμού.
Η έναρξη μίας διαδικασίας ως απάντηση στο στρες εξαρτάται από τη φύση του στρεσογόνου ερεθίσματος.
Μιλάμε δηλαδή για μία ειδική απάντηση που χαρακτηρίζεται από ετερογένεια, δηλαδή διαφέρει από οργανισμό σε οργανισμό.
Οι άνθρωποι εκτίθενται καθημερινά σε διάφορους τύπους ερεθισμάτων, μερικά από τα οποία είναι γνωστά ως απόλυτα στρεσογόνα ερεθίσματα (absolute stressors).
Αποτελούν πραγματικές απειλητικές καταστάσεις όπως ένας σεισμός ή ένα επικίνδυνο ζώο. Στις συγκεκριμένες διεγέρσεις όλοι απαντάμε άμεσα και αυτόματα για την προάσπιση της επιβίωσης μας.
Άλλες καταστάσεις αναφέρονται ως σχετικά στρεσογόνα ερεθίσματα (relative stressors), τα οποία περιλαμβάνουν συνθήκες που δεν απειλούν τη ζωή μας αλλά υποβάλλουν πολύ συχνά τον οργανισμό σε έντονο στρες, όπως για παράδειγμα η έκθεση σε ένα νέο εργασιακό περιβάλλον ή η διεκπεραίωση νέων καθηκόντων.
Όπως αναφέρθηκε, το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τα γεγονότα της ζωής του και το πως μπορούν οι καθημερινές απαιτήσεις να επηρεάσουν τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις στο στρες διαφέρουν από οργανισμό σε οργανισμό, ακόμα και αν πρόκειται για το ίδιο φύλο ή την ηλικία.
Είναι παραδεκτό πλέον ότι οι γενετικοί παράγοντες και η κληρονομικότητα παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της αποτελεσματικότητας των απαντήσεων απέναντι σε καταστάσεις που έχουν να κάνουν κυρίως με σχετικά ερεθίσματα.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να αντιδράσει εμφανώς έντονα στο άκουσμα του θανάτου, ενώ κάποιος άλλος ίσως να το αντιμετωπίσει πιο ήρεμα ή να μην αντιδράσει και καθόλου.
Στην ίδια βάση θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ένα συγκεκριμένο συμβάν ή η αλλαγή προς μία νέα κατάσταση, όπως μία χρόνια αυτοάνοση διαταραχή, δεν αποτελεί πάντοτε και την αιτία βίωσης ενός συγκεκριμένου συναισθήματος ίδιου για όλους.
.
Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό και Διατροφή - 2η Έκδοση (Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ) | Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης.
Η 1η έκδοση του βιβλίου best seller «Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό & Διατροφή» άλλαξε το τοπίο της αντιμετώπισης των αυτοάνοσων και απέσπασε εξαιρετικές κριτικές. Αποσπάσματα κυκλοφόρησαν σε 8 ισάριθμα έντυπα γνωστής πανελλαδικής εφημερίδας (ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ).
Η 2η έκδοση του βιβλίου του Δρος Δ. Γρηγοράκη είναι γεγονός ! ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΤΟ στο eshop.logodiatrofis.gr
Τα αυτοάνοσα νοσήματα βρίσκονται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια τόσο παγκοσμίως, όσο και στην Ελλάδα.
Αυξανόμενες επιστημονικές πληροφορίες τονίζουν τη διατροφοεξαρτώμενη φύση των αυτοάνοσων και τη σημασία των διατροφικών συστατικών στην αποκατάσταση της βλάβης του ανοσοποιητικού.
Στην ανανεωμένη του εκτενή μελέτη 450 σελίδων, ο γνωστός κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης παρουσιάζει την περιεκτική διατροφική παρέμβαση στα αυτοάνοσα νοσήματα.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα σε αριθμούς:
- Περισσότερες από 100 συχνές και σπάνιες παθήσεις, οι οποίες εμφανίζουν ως κοινό σημείο προσβολής το ανοσοποιητικό (AARDA 2019)
- Άλλες επιπλέον 40 σπάνιες νόσοι με πιθανόν αυτοάνοση υποδομή (AARDA 2019)
- Υπολογίζεται σήμερα ότι 1 στους 10 ενήλικες Έλληνες εμφανίζει κάποια αυτοάνοση διαταραχή (Θυρεοειδίτιδες, σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, νόσος Crohn, έκζεμα, λεύκη, κοιλιοκάκη κλπ.), δηλαδή περισσότεροι από 900.000 Έλληνες
- Αναφέρεται ότι 8 στα 10 άτομα που προσβάλλονται είναι γυναίκες
- Αποτελούν την 3η κύρια αιτία θανάτου ως οικογένεια νοσημάτων
- Ευρύτεροι περιβαλλοντικοί και διατροφικοί παράγοντες εμπλέκονται κατά 2/3 στην αιτιοπαθογένεια μίας αυτοάνοσης διαταραχής (Ermann & Fathman 2011)
- Η φαρμακευτική αντιμετώπιση σε τουλάχιστον 50% των περιπτώσεων είναι καθαρά συμπωματική (αφορά το σύμπτωμα και όχι το αίτιο)
- Τα αυτοάνοσα βρίσκονται σε πλήρη έξαρση τα τελευταία χρόνια, προσβάλλοντας ακόμα και νεαρές ηλικίες (περίπου 20% των νέων διαγνώσεων).
Το βιβλίο «Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό & Διατροφή», αναλύει την έννοια της «ανοσοπροστατευτικής» διατροφής και το πως ορισμένες θρεπτικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν, ίσως και καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή, στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων.
Στο πρώτο του μέρος περιγράφονται οι βασικές αρχές της διατροφικής προστασίας του ανοσοποιητικού και συστήνονται στρατηγικές αντιμετώπισης του εμπλεκόμενου καταστροφικού τρίπτυχου: ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΜΕΝΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ – ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ – ΦΛΕΓΜΟΝΗ. Επίσης, απαντώνται ερωτήματα σχετικά με τις αλήθειες και τους μύθους που διέπουν τη διαχείρισή τους, τις αναγκαίες εξετάσεις, τα συμπληρώματα διατροφής κ.α.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου ασχολείται αναλυτικά με τη διατροφική φροντίδα των 23 περισσότερο διαδεδομένων αυτοάνοσων νοσημάτων:
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
- Σακχαρώδης διαβήτης LADA
- Νόσος Crohn
- Ελκώδης κολίτιδα
- Κοιλιοκάκη
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία
- Αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα
- Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
- Νόσος Graves
- Ινομυαλγία
- Λεύκη
- Μυασθένεια Gravis
- Ρευματική πολυαλγία
- Σκληρόδερμα
- Σύνδρομο Sjögren
- Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
- Ψωρίαση
- Γυροειδής αλλωπεκία (Alopecia areata)
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Έκζεμα ή ατοπική δερματίτιδα
- Αλλεργικό άσθμα
- Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
Επιπλέον αναφέρονται συνοπτικές διατροφικές οδηγίες για την διαχείριση ετέρων 20 πιο σπάνιων αυτοάνοσων παθήσεων, για τις οποίες οι έως σήμερα διαθέσιμες πληροφορίες είναι περιορισμένες. Σε αυτές περιλαμβάνονται: αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (ALS), αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, αυτοάνοση δερματίτιδα, αυτοάνοση νευροπάθεια, αυτοάνοση ηπατίτιδα, αυτοάνοση θρομβοκυτταροπενία, αυτοάνοση νόσος των επινεφριδίων, αυτοάνοση ωοθηκίτιδα και ορχίτιδα, δερματοπολυμυοσίτιδα, ερπητοειδής δερματίτιδα, θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα (TTP), κοκκιωματώδης αγγειίτιδα Wegener, κροταφική αρτηρίτιδα, μυϊκή δυστροφία, μυοσίτιδα, νόσος του Behçet, πρωτοπαθής χολική κίρρωση, αυτοάνοση μυοκαρδιοπάθεια και το σύνδρομο Guillain-Barré.
Ο έγκριτος κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης παρουσιάζει ένα μοναδικό σύγγραμμα για τα ελληνικά δεδομένα, προσφέροντας στους ενδιαφερόμενους: άτομα που επιθυμούν να προστατεύσουν το ανοσοποιητικό τους, ασθενείς με αυτοάνοσα, ευαισθητοποιημένους επιστήμονες υγείας όπως διατροφολόγους, ανοσολόγους, αλλά και σε όλες τις ειδικότητες που εμπλέκονται στη θεραπευτική προσέγγιση των αυτοάνοσων, έναν απόλυτο οδηγό πρόληψης και αντιμετώπισης των αυτοάνοσων διαταραχών.
Το βιβλίο προλογίζει ο καθηγητής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου κ. Λάμπρος Συντώσης.
ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ στο eshop.logodiatrofis.gr
