Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει την έκφραση «δεν μπορεί να χάσει κιλά γιατί έχει θυρεοειδή».

Ισχύει λοιπόν αυτή η φράση ή πρόκειται για έναν ακόμα μύθο;  Ας γνωρίσουμε λοιπόν,  τι πραγματικά είναι ο θυρεοειδής και πως συνδέεται με τη διατροφή μας, την αύξηση ή τη μείωση του βάρους αλλά και τις τροφές που βοηθούν ή επιβαρύνουν τον θυροειδή.

 

Ο θυρεοειδής είναι ένας αδέανας, ίσως ο σημαντικότερος, του ενδοκρινικού μας συστήματος που βρίσκεται στο λαιμό και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή και έκκριση τριών πολύ σπουδαίων ορμονών, τη Θυροξίνη ( θα την ακούσετε και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και τέλος την καλσιτονίνη. Η Τ3 και η Τ4 ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού, ένω η καλσιτονίνη αποτελεί βασικό συστατικό στη διάσπαση και στο μεταβολισμό του ασβεστίου.

Όσοι πάσχουν από κάποια νόσο στο θυρεοειδή αδένα, συχνά θα ακούσετε να λένε ότι “έχουν θυρεοειδή”.  Ουσιαστικά όλοι οι άνθρωποι έχουν  θυρεοειδή, αλλά οι νοσούντες αναφέρονται σε κάποια πάθηση στον συγκεκριμένο αδένα με συχνότερες όλων αυτές του υπερθυρεοειδισμού και του υποθυρεοειδισμού. Πρακτικά στον υπερθυρεοειδισμό έχουμε μια πλεονάζουσα έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών, ενώ στον αντίποδα στον υποθυρεοειδισμό έχουμε μία ανεπαρκή έκκριση ορμονών.

Ανάλογα με τη νόσο υπάρχουν διαφορετικά συμπτώματα με κύρια αυτών στην  περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού την μυική αδυναμία, την έντονη κόπωση, την νευρικότητα, τις αΫπνίες, την ταχυκαρδία, αλλά και την έντονη όρεξη, η οποία όμως οδηγεί στη μείωση και όχι στην αύξηση του βάρους.

Αντίθετα στον υποθυρεοειδισμό παρατηρούνται συμπτώματα όπως υπνηλία, μεγάλη ευαισθησία στο κρύο, σωματική και νοητική χαλάρωση, δυσκοιλιότητα, ξηροδερμία και μειωμένη όρεξη, η οποία όμως λόγω της απορρύθμισης του θυρεοειδούς αδένα οδηγεί σε αύξηση και όχι σε μείωση του βάρους.

Οι διαταραχές που παρατηρούνται στον θυρεοειδή αδένα κυμαίνονται από μικρές και αβλαβής βρογχοκοίλες που απλά προκαλούν μία διέγερση του θυρεοειδούς αδένα, μέχρι και σοβαρές παθήσεις όπως ο καρκίνος! Σε κάθε περίπτωση ο ασθενής πρέπει να προσέχει τη διατροφή του ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις του στα θρεπτικά συστατικά, τα οποία έχουν ευεργετικές ιδιότητες αλλά και να υπάρχει μειωμένη πρόσληψη τροφίμων, τα οποία θα επιφέρουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικότερα τα τρόφιμα με τις ωφέλιμες και μη, ιδιότητες για τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα:

Ιώδιο

Ίσως το σημαντικότερο από τα θρεπτικά συστατικά που συντελεί στη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα είναι το ιώδιο και αυτό γιατί ο θυρεοειδής αδένας χρησιμοποιεί το ιώδιο για την παραγωγή των ορμονών. Έτσι έλλειψή του θα προκαλέσει μειωμένη παραγωγή των ορμονών.

Πλούσιες πηγές ιωδίου θεωρούνται το αλάτι, τα ψάρια, τα θαλασσινά, το τυρί, το γάλα και τα αυγά.

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη κυμαίνεται από 100 έως 150 mg, η οποία συνήθως καλύπτεται εξαιτίας της ιωδίωσης του μαγειρικού αλατιού, του νερού και του εδάφους. Παλαιότερα πριν τον εμπλουτισμό, η ιωδοπενία ήταν συχνό φαινόμενο υποθυρεοειδισμού στην Ελλάδα.

Σελήνιο

Το Σελήνιο με τη σειρά του είναι ένα ακόμα απαραίτητο στοιχείο για την παραγωγή και τη σωστή διατήρηση της συγκέντρωσης των θυρεοειδικών ορμονών, καθώς και για την μετατροπή της Τ3 σε Τ4. Επίσης ένζυμα, τα οποία περιέχουν σελήνιο, φαίνεται να συντελούν στην διατήρηση της ισορροπίας του ιωδίου στο σώμα.

Πλούσιες πηγές σεληνίου θεωρούνται  οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, το μοσχαρίσιο κρέας, τα αυγά και τα θαλασσινά

Η μέση ημερήσια δόση του στη διατροφή είναι τα 65μg. Άλλωστε σπάνια στις μέρες μας παρουσιάζονται περιστατικά ανεπάρκειας σεληνίου.

Χαλκός

Ο χαλκός αποτελεί και αυτός με τη σειρά του ένα αρκετά σημαντικό μέταλλο, το οποίο συντελεί στην παραγωγή της θυροξίνης(Τ4). Για το λόγο αυτό σε περίπτωση ανεπαρκούς πρόσληψης χαλκού, παρατηρείται μειωμένη παραγωγή θυροξίνης.

Πλούσιες πηγές χαλκού θεωρούνται τα θαλασσινά, τα ψάρια, το κρέας, οι ξηροί καρποί και τα δημητριακά.

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη χαλκού για ενήλικες και εφήβους είναι στα 2 – 4 mg/ημέρα, ενώ για τα παιδιά περιορίζεται μεταξύ 0,7 – 2 mg/ημέρα. Όσον αφορά την ανεπάρκεια του χαλκού, θεωρείται σπάνιο φαινόμενο και παρατηρείται συνήθως σε συνδυασμό με υπερβολική κατανάλωση θρεπτικών συστατικών που λειτουργούν αντισταθμιστικά στο χαλκό όπως η βιταμίνη C και ο ψευδάργυρος.

Ψευδάργυρος

Οι πάσχοντες από θυρεοειδή συχνά εμφανίζουν έλλειψη ψευδαργύρου επειδη οι θυρεοειδικές ορμόνες  συμμετέχουν στο μεταβολισμό του ψευδαργύρου και  για αυτό οι ασθενείς πρέπει να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες.

Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο θεωρούνται οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα θαλασσινά, το κρέας, τα αυγά και τα σύκα.

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ψευδαργύρου είναι 11mg για τους άνδρες και 8 mg για γυναίκες (με αύξηση στα 11 mg στη διάρκεια της εγκυμοσύνης). Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου προκαλεί αρκετές διαταραχές ωστόσο στον ανεπτυγμένο κόσμο είναι σπάνιες, διότι το σύνολο των τροφών περιέχει ψευδάργυρο έστω και σε μικρές ποσότητες.

Τυροσίνη

Η τυροσίνη με τη σειρά της είναι ένα αμυνοξύ αρκετά σημαντικό για τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, διότι η τυροσίνη σε συνδυασμό με το ιώδιο χρησιμοποιούνται για την παραγωγή θυροξίνης, γι’ αυτό η χορήγηση θυροξίνης μερικές φορές (όταν δεν έχουμε αυτοάνοσο Hashimoto) βοηθά να ξεπεράσουμε τον υποθυρεοειδισμό.

Τροφές πλούσιες σε τυροσίνη  θεωρούνται τα ψάρια,το κοτόπουλο, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τα γαλακτομικά.

Όσον αφορά την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη, δεν υπάρχει ακριβής δοσολογία, ωστόσο η θεραπευτική δοσολογία κυμαίνεται από 250 μέχρι500 mg ημερησίως .

Βιταμίνες

Αρκετές έρευνες έδειξαν ότι ασθενείς με παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα εμφανίζουν ανεπάρκειες σε κάποιες βιταμίνες, με κύριες αυτών τη βιταμίνη Β12 και τη βιταμίνη D. Όσον αφορά τη Β12 (κοβαλαμίνη), έχει αποδειχτεί ότι πάνω από το 30% των πασχόντων από υποθυρεοειδισμό εμφανίζουν ανεπάρκεια της Β12, ενώ όσον αφορά τη βιταμίνη D, ο υπερθυρεοειδισμός οδηγεί συνήθως ελάττωση της οστικής μάζας, ειδικότερα όταν συνδυάζεται με ανεπαρκή πρόσληψη βιταμίνης D.

Η βιταμίνη Β12 περιέχεται κυρίως στο κρέας, τα ψάρια, και τα γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη κοβαλαμίνης ανέρχεται μόλις σε 5 μg. Στον αντίποδα κύρια πηγή πρόσληψης βιταμίνης D είναι η έκθεση στον ήλιο ενώ διατροφικά σε τροφές όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, ο κρόκος του αυγού και  η μαργαρίνη. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σε βιταμίνη D για παιδιά και ενήλικες ειναι 600IU

Σε κάθε περίπτωση οι παθήσεις του θυρεοειδή αδένα είναι ασθένειες που σχετίζονται άμεσα με τη διατροφή μας και για το λόγο αυτό, είναι δεδομένο ότι πρέπει να δίνεται ιδιέταιρη σημασία στην επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών. Άλλωστε όπως αναφέρει και ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης, «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαµβάνειν».

Αχιλλέας Τελμετίδης
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis.gr
achilleas1993@hotmail.com