Η λέξη «Βιταμίνη» προέρχεται από τη λατινική λέξη «Vita» που σηµαίνει ζωή και την λέξη «Αµίνη» αφού η πρώτη που ανακαλύφθηκε περιείχε άζωτο.
Πρόκειται για οργανικές ουσίες οι οποίες βρίσκονται σε μικρές ποσότητες στα τρόφιµα. Είναι απαραίτητες στα θηλαστικά και κυρίως στον άνθρωπο για τη φυσιολογική σωµατική, ψυχική ανάπτυξη και αναπαραγωγή, δεδοµένου ότι το σώµα είτε δεν µπορεί να τις συνθέσει καθόλου, είτε τις συνθέτει σε ανεπαρκείς ποσότητες και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Συμπλήρωμα πολυβιταμίνης θεωρείται ένα σκεύασμα που περιέχει πολλές βιταμίνες σε συνεργεία μεταξύ τους εγκλωβισμένες σε διάφορες μορφές εξωτερικής λήψης από το στόμα όπως ταμπλέτα, φυτοκάψουλας, αναβράζουσα και υγρή μορφή. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί η σημασία της λέξης «συμπλήρωμα διατροφής» διότι παρερμηνεύεται. Το συμπλήρωμα διατροφής, είτε ως μοναδικό θρεπτκό συστατικό είτε με τη συνεργεία κι άλλων ουσιών, συμπληρώνει τη διατροφή όταν αυτή δεν επαρκεί.
Κατηγορίες Βιταμινών
Λιποδιαλυτές Βιταμίνες: Είναι διαλυτές στα λίπη και κατανέμονται σε 4 ομάδες ( A, D, E, K). Σε αυτή την κατηγορία βιταμινών άλλες συντίθενται μόνες τους στον οργανισμό, άλλες δημιουργούνται με την ακτινοβολία του ηλιακού φωτός και άλλες πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή.
Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες: Είναι διαλυτές στο νερό και περιλαμβάνει τις Βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β6, Β12, φολλικό ή φυλλικό οξύ, νιασίνη ή Β3 και το παντοθενικό οξύ ή Β5) και τη Βιταμίνη C.
Ουσίες που μοιάζουν με βιταμίνες ή διαφορετικά ψευδοβιταμίνες: Αυτές είναι η χολίντη, η μυο-ινοσιτόλη, το παρα-αμινοβενζοικό οξύ, η καρνιτίνη και το λιποικό οξύ.
Δράση Βιταμινών
- Γενικά, οι βιταμίνες δρουν ως καταλύτες και συνδυάζονται µε πρωτεΐνες δημιουργώντας μεταβολικά ενεργά ένζυµα. Χωρίς αυτές, οι παραπάνω αντιδράσεις ή θα γίνονταν πολύ αργά, ή καθόλου.
- Δεν αποτελούν πηγή θερµίδων και δεν συνεισφέρουν ουσιαστικά στη µάζα του σώµατος. Συγκεκριμένα, οι βιταμίνες ρυθμίζουν χηµικές αντιδράσεις κατά τις οποίες τα βασικά διατροφικά στοιχεία (λίπη, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες) μετατρέπονται σε ενέργεια και ζωικούς ιστούς.
- Οι διάφορες βιταμίνες δεν σχετίζονται χηµικά μεταξύ τους. Καθεµιά έχει πολύ συγκεκριμένη και διαφορετική δράση από τις υπόλοιπες. Έτσι, σε περίπτωση έλλειψης κάποιας από αυτές δε µπορεί να αντικατασταθεί από άλλη. Παρόλα αυτά, η έλλειψη της µιας µπορεί να παρέµβει στη δράση της άλλης.
Περιπτώσεις που συνίσταται η λήψη πολυβιταμινούχου συμπληρώματος διατροφής
- Αδυνάτισµα: Η ελάττωση των θερµίδων που καταναλώνει το άτοµο σηµαίνει και ταυτόχρονη ελάττωση των βιταμινών. Μεγαλύτερες ελλείψεις παρατηρούνται στις 41 λιποδιαλυτές (Α, D, Ε και Κ).
- Το αντισυλληπτικό χάπι: Έχει παρατηρηθεί ότι, µετά τη λήψη του χαπιού αυτού μειώνονται τα επίπεδα Β6, B2, C, φυλλικού οξέος .
- Φάρµακα: Ιδιαίτερα ευαίσθητες είναι οι Β6, C και το φυλλικό οξύ.
- Μη σπιτική διατροφή: Το μαζικό µαγείρεµα και οι συσκευές που χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση υψηλής θερμοκρασίας στα φαγητά καταστρέφουν τις βιταμίνες, κυρίως τις υδατοδιαλυτές C και Β.
- Αλκοόλ: Η συστηµατική λήψη αλκοόλ προκαλεί έλλειψη κυρίως των βιταμινών του συμπλέγματος Β, δεδοµένου ότι επηρεάζει την απορρόφηση τους από το έντερο.
- Κάπνισµα: Μειώνει σηµαντικά τα επίπεδα των βιταμινών Α, C, Ε, Β12 και του φυλλικού οξέος.
- Στρες: Σε αυτό εντάσσονται η ασθένεια, ο φόβος, οι ακραίες θερμοκρασίες του σώµατος και η πνευματική ένταση. Όλες οι περιπτώσεις αυτές αυξάνουν τις ανάγκες του οργανισμού κυρίως για τις βιταμίνες Β και C.
- Εγκυμοσύνη και θηλασµός: Σε αυτή την περίοδο της ζωής της γυναίκας, οι ανάγκες του οργανισμού της, κυρίως για φυλλικό οξύ και βιταμίνη Β6, είναι αυξημένες.
- Τρίτη ηλικία, εμμηνόπαυση: Όσο μεγαλώνει κανείς, τόσο υποτονούν οι λειτουργίες του σώµατος.
- Πολυβιταμινούχο συμπληρώματα διατροφής επιπλέον πρέπει να χρησιμοποιείται:
- Μυϊκή ατονία.
- Μετά από ασθένειες.
- Έντονη εργασία.
- Σε μελέτη (μαθητές-φοιτητές).
- Γυμναστική.
- Σε προβλήματα µε τα νύχια ή τριχόπτωση.
- Σε περίοδο ανάπτυξης.
- Αθλητές
Τι πρέπει να προσέχουμε σε ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής;
- Έλεγχός στο επίπεδο των βιταμινών στο αίμα και χορήγησή τους μετά τη σύσταση τους από ειδικό, διαιτολόγο-διατροφολόγο ή ιατρό. Η υπερβολική δόση βιταμινών οδηγεί σε υπερβιταμίνωση με δυσμενείς συνέπειες του οργανισμού σε πολλά όργανα.
- Επίσης, θα πρέπει να διαβάζονται προσεκτικά οι ετικέτες σύστασής τους για τη λήψη της ασφαλούς δοσολογίας.
Έλενα Περλεπέ
Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
