Logodiatrofis.gr
Έρευνα

Παχαίνει το άγχος;

Τρόποι αντιμετώπισης του στρες βοηθώντας τους ανθρώπους να ελέγξουν το βάρος. 

Οξύ έναντι χρόνιου στρες

Όταν αντιλαμβανόμαστε μια άμεση απειλή (έντονο άγχος), ο εγκέφαλος στέλνει σήμα σε ένα αριθμό συστημάτων, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων(HPA)και ενεργοποιεί τις ορμόνες του στρες.

Αυτή η ενεργοποίηση πυροδοτεί μια σειρά γεγονότων ώστε να προετοιμάσει το σώμα για δράση.

Για παράδειγμα η γλυκόζη κινητοποιείται για να τροφοδοτήσει τους μύες και τον εγκέφαλο, οι αισθήσεις και η καρδιά λειτουργούν πιο γρήγορα ενώ η αναπνοή επιταχύνεται. Αυτό είναι κοινώς γνωστό ως «πάλεψε ή φύγε» και εξελίχθηκε ως μηχανισμός επιβίωσης – δίνοντάς μας τη δυνατότητα να αντιδράσουμε γρήγορα σε απειλητικά για τη ζωή συμβάντα.

Σε μια υγιής αντίδραση στο στρες, τα επίπεδα των ορμονών του στρες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη παρουσιάζουν άνοδο μέχρι ο οργανισμός να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κατάστασης και στη συνέχεια πέφτουν γρήγορα μόλις αυτή αντιμετωπιστεί.

Στο χρόνιο στρες υπάρχει μια παρατεταμένη έκθεση σε ορμόνες, ιδιαίτερατης κορτιζόλης, και το σώμα δεν μπορεί να επιστρέψει στην ομοιόσταση (μια υγιή κατάσταση ισορροπίας).

Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία και να επηρεάσει αρνητικά το ανοσοποιητικό, το καρδιαγγειακό και το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Άγχος και διατροφική συμπεριφορά

Σε κατάσταση οξέους άγχους υψηλού επιπέδου, όπως κάτω από μια σοβαρή σωματική απειλή, η όρεξη καταστέλλεται. Ωστόσο, λιγότερο έντονο, αλλά πιο μακροχρόνιο στρες, όπως η πίεση της εργασίας, μπορούν να επηρεάσουν τη διατροφική συμπεριφορά με διάφορους τρόπους.

Εκτιμάται ότι περίπου το 30% των ατόμων τρώει λιγότερο από το κανονικό, σε κατάστασεις στρες, ενώ τα περισσότερα άτομα τρώνε περισσότερο.

Το σύστημα αντιμετώπισης του στρες ΗΡΑ, το οποίο συμμερίζεται και νευρικές οδούς, όπως ο έλεγχος της πρόσληψης τροφής, εκτιμάται ότι θα είναι κεντρικής σημασίας στο να εξηγήσει τόσο την μείωση όσο και την αύξηση της διατροφικής πρόσληψης.

Ατομικές απαντήσεις

Οι αρουραίοι που έλαβαν τυπική τροφή, ως απάντηση στο στρες έφαγαν λιγότερο και έχασαν βάρος.

Ωστόσο, οι αρουραίοι τρώνε περισσότερο όταν εκτίθενται σε εύγευστα τρόφιμα και όχι στην τυπική τροφή, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ευχάριστα τρόφιμα θα μπορούσαν να βοηθήσουνώστε να ανακουφιστούν τα συμπτώματα του στρες.

Οι άνθρωποι εκτίθενται τακτικά σε ευχάριστα τρόφιμα.

Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα τρόφιμα ως έναν τρόπο ανακουφίσης του άγχους και αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθηματικών καταστάσεων, ενώ άλλοι δεν το κάνουν.

Σε άτομα που ελέγχουν αυστηρά την πρόσληψη τροφής τους (περιορισμένη κατανάλωση τροφής ή δίαιτα), το άγχος μπορεί να παρακάμψει συνειδητά τον έλεγχό, γεγονός που οδηγεί σε υπερκατανάλωση των«περιορισμένων τροφίμων».

Υπάρχουν επίσης διαφορές στην ικανότητα των ανθρώπων να διακρίνουντη διαφορά μεταξύ της πείνας και άλλων δυσάρεστων εσωτερικών καταστάσεων όπως το στρες.

Προτείνεται ότι ίσως εκείνοι που είναι πιο «συντονισμένοι» με την όρεξη και το μεταβολισμό τους είναι αυτοί που τρώνε λιγότερο σε απάντηση στο στρες.

Το άγχος και το σώμα-σχήμα

Υγιείς άνδρες και γυναίκες που παρουσιάζουν αυξημένη δραστικότητα κορτιζόλης ως απάντηση στο στρες (σε εργαστηριακές μελέτες) παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά κοιλιακής παχυσαρκίας, όπως και τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα πρωινής κορτιζόλης σε σύγκριση με την ομάδα ελεγχού.

Η χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η πιέση στη δουλειά, δύο δείκτες χρόνιου στρες, έχουν συσχετισθεί με υψηλότερα επίπεδα κοιλιακού παχυσαρκίας.

Προτείνεται ότι χρονίως υψηλά επίπεδα κορτιζόλης σε συνέργεια με υψηλά επίπεδα ινσουλίνης (ορμόνη που βοηθά το σώμα να χρησιμοποιήσει γλυκόζη) ενθαρρύνει την εναπόθεση λίπους γύρω από την μέση. Ωστόσο, δεν βρίσκουν όλες οι μελέτες σύνδεση μεταξύ άγχους και της συνολικής παχυσαρκίας.

Μια προσέγγιση επίγνωσης

Προγράμματα μείωσης του στρες έχουν εδώ και αρκετό καιρό εφαρμοστεί για τον έλεγχο της διαταραγμένης πρόσληψης τροφής.

Χρησιμοποιούν τεχνικές που διακόπτουν τα συνήθη πρότυπα σκέψης, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές ώστε να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση των σκέψεων, των συναισθημάτων, και αισθητικές εμπειρίες.

Αυτή η προσέγγιση βοηθά τους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με τα εσωτερικά τους σήματα αναγνωρίζοντας την πείνα και πληρότητα, τα συναισθήματα και τα εξωτερικά ερεθίσματα.

Μια πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας των προγραμμάτων αυτών διαπίστωσε ότι το 86% των μελετών που αναφέρονται σε στοχευμένες βελτιώσεις των διατροφικών συνηθειών.

Η προσέγγιση αυτή μπορεί να βελτιώσει όχι μόνο τις διατροφικές επιλογές αλλά να βοηθήσει στον έλεγχο του βάρους και τη μείωση του υποκείμενου άγχους.

Επιμέλεια κειμένου
Σοφία Λάκκα
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Τελειόφοιτη Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis.gr

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ