Logodiatrofis.gr

Η Βιταμίνη Α

Όταν ακούει κάποιος – μη ειδικός – να του λένε για την «Βιταμίνη Α» συνήθως έχει την εντύπωση πως πρόκειται για μια συγκεκριμένη βιταμίνη – μια βιταμίνη, με μια χημική ένωση- .

Τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς.  Η βιταμίνη Α αφορά μια ομάδα ουσιών που σχετίζεται με διαφορετικά θρεπτικά συστατικά τα οποία κάθε ένα απ αυτά δρα με ξεχωριστό τρόπο.  

Υπάρχουν δύο βασικές μορφές της βιταμίνης Α:

  • Η ρετινοειδής (που βρίσκεται στις ζωικές τροφές) 
  • Η καροτενοειδής (που βρίσκεται στις  φυτικές τροφές).

Αυτές οι δύο μορφές δεν είναι απλά δυο διαφορετικές χημικές ενώσεις. Η κάθε μια ένωση δρα  χωριστά και προσφέρει διαφορετικά οφέλη.
 
Η ρετινοειδής μορφή
 
Υπάρχουν κάποιες ειδικές ανοσολογικές καταστάσεις, φλεγμονώδεις περιπτώσεις γενετικών και αναπαραγωγικών οργάνων όπου η δραστική ωφελιμότητα της βιταμίνης Α επιτυγχάνεται μόνο με την ρετινοειδή μορφή.  Ζωικά πλούσια σε ρετινόδη (αγελαδινό γάλα, γαρίδα, αυγά, σολομός, τυρί, γιαούρτι, σαρδέλες, τόνος, γάδος, κοτόπουλο, βοδινό κρέας, γαλοπούλα)
Αυτές οι ρετινοειδείς μορφές είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε σχέση με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, την παιδική ηλικία, την ανάπτυξη της παιδικής ηλικίας, τη νυχτερινή όραση, την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, και την αντοχή σε μολυσματική ασθένεια.

Ωστόσο, ακόμη και αν δεν είμαστε αντιμέτωποι με κάποια από αυτές τις ειδικές συνθήκες, ο καθένας από εμάς χρειάζεται τις ρετινοειδείς μορφές της βιταμίνης Α
 

Η καροτενοειδής μορφή

Το ίδιο συμβαίνει και με τους τύπους των καροτενοειδών. Τα οφέλη της υγείας που μας παρέχουν είναι μοναδικά.  Οι περισσότερες μορφές καροτενοειδών της βιταμίνης Α λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη θρεπτικά συστατικά.
Μερικές φορές, ειδικά καροτενοειδή έχουν να διαδραματίσουν έναν ιδιαίτερο ρόλο. Για να επικεντρώσουμε στα οφέλη της βιταμίνης Α που σχετίζονται με την υγεία των ματιών ( για παράδειγμα , την πρόληψη της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδος ) θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα της διατροφής μας, λαχανικά πλούσια σε λουτεϊνη και ζεαξανθίνη  (Σπανάκι, καρότο, λάχανο, σέσκουλο, μπρόκολο, τομάτα, πράσα, σπαράγκια, αρακάς, λαχανάκια Βρυξελλών. ). Αυτές οι ενώσεις λουτεϊνη και ζεαξανθίνη  η είναι οι μόνες των καροτενοειδών που βρέθηκαν μέσα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού.
 

Κατόπιν όλων αυτών φαίνεται πως προκειμένου να πάρει κάποιος τις δυο μορφές της βιταμίνης Α την ρετινοειδή και την καροτενοειδή θα πρέπει απαραιτήτως να λάβει και τις δύο τροφές τις ζωικές και τις φυτικές.

Για κάποιες περιπτώσεις αυτό ισχύει. Ωστόσο, στους οργανισμούς πολλών ανθρώπων, (υπό ορισμένες βιοχημικές προϋποθέσεις)οι μορφές των καροτενοειδών (το α-καροτένιο , το β-καροτένιο , και η β- κρυπτοξανθίνη) μετατρέπονται αποτελεσματικά στη ρετινοειδή μορφή, παρέχοντας έτσι τη φυσιολογική λειτουργικότητα τους.
 

Πηγές

  1. Food Chemistry, Volume 122, Issue 3, 1 October 2010, Pages 668-672.
  2. Grune T, Lietz G, Palou A et al. Beta-Carotene Is an Important Vitamin A Source for Humans. J Nutr. 2010 December; 140(12): 2268S–2285S. Published online 2010 October 27. doi: 10.3945/jn.109.119024.
  3. Bloomfield L. Food irradiation and vitamin A deficiency: Public health implications. Food Policy, Volume 18, Issue 1, February 1993, Pages 64-72.
  4. Brandtzaeg P. The gut as communicator between environment and host: Immunological consequences. European Journal of Pharmacology, Volume 668, Supplement 1, September 2011, Pages S16-S32.

Αλέξανδρος Αλεξάκης
Τεχνολόγος Τροφίμων  με εξειδίκευση στην Αναλυτική Χημεία
Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis.gr
alexandros @ alexakis@yahoo.gr