Η διατροφή εξηγεί την αιτία πρόκλησης του 30% εμφάνισης καρκίνου.
Το ποσοστό αυτό αντικατοπτρίζει τις δυτικές χώρες και έως και το 20% τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι πρόσφατες συστάσεις για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου συμπεριλαμβάνουν τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, τη συμμετοχή σε προγράμματα φυσικής δραστηριότητας, τη μείωση της πρόσληψης λίπους από τη διατροφή, τον περιορισμό της κατανάλωσης παστών και αλατισμένων τροφίμων, τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ και τέλος από τα πιο σημαντικά, την κατανάλωση πέντε ή περισσότερων μερίδων φρούτων και λαχανικών την ημέρα.
Πολλές επιδημιολογικές μελέτες υποστηρίζουν τη συσχέτιση ανάμεσα στην υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και στον μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν μια ποικιλία θρεπτικών συστατικών και φυτοχημικών που μπορεί να συμβάλλει στην προστατευτική επίδραση ενάντια του καρκίνου. Αυτά συμπεριλαμβάνουν τις φυτικές ίνες, τις βιταμίνες όπως η βιταμίνη C, E και το φυλλικό οξύ, τα μεταλλικά στοιχεία όπως το σελήνιο, και τα φυτοχημικά όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή, οι ισοφλαβόνες, τα συστατικά του σκόρδου και του πράσου, οι σαπονίνες, οι φυτοστερόλες, η εξοφωσφορική ινοσιτόλη και η D-λημονίνη. Ενώ υπάρχει ενδιαφέρον για τον ρόλο των ενιαίων, απομονωμένων θρεπτικών συστατικών ή των χημικών συστατικών στην πρόληψη του καρκίνου, μπορεί τελικά η προστατευτική δράση τους να είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού πολλών θρεπτικών συστατικών, ή αυτών των θρεπτικών συστατικών, στο σύνολό τους που περιέχει ένα ολόκληρο συγκεκριμένο τρόφιμο.
Τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να αλλάξουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μέσω των αντιοξειδωτικών ή αντιφλεγμονωδών επιδράσεών τους, ενισχύοντας τον μεταβολισμό και την έκκριση των καρκινογόνων συστατικών, διαμορφώνοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, και αλλάζοντας τα πολυάριθμα κυτταρικά συστήματα που καθορίζουν τελικά τους κυτταρικούς πληθυσμούς.
Φυτικές Ίνες. Έχει υπάρξει ενδιαφέρον για την επίδραση των φυτικών ινών στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου μεταξύ των πληθυσμών με υψηλή πρόσληψη των φυτικών ινών. Η σχέση μεταξύ της πρόσληψης φυτικών ινών και του καρκίνου του παχέος εντέρου έχει μελετηθεί εκτενώς. Έχει υποτεθεί ότι οι φυτικές ίνες επιδρούν προστατευτικά μέσω της δέσμευσης, της αραίωσης, ή του μειωμένου χρόνου διέλευσης των καρκινογόνων συστατικών καθώς μεταφέρονται μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα. Μια πρόσφατη θεωρία είναι ότι η ζύμωση μερικών φυτικών ινών από τα βακτηρίδια αλλάζει το pH του παχέος εντέρου καθώς επίσης και τη σύνθεση λιπαρών οξέων βραχέας αλύσου στην περιοχή του παχέος εντέρου, η οποία μπορεί να επηρεάσει τον κυτταρικό πληθυσμό του βλεννογόνου.
Η καθημερινή μας δίαιτα τα τελευταία χρόνια περιέχει μόνο 15 – 20gr φυτικές ίνες. Το ποσό αυτό πρέπει να αυξηθεί χωρίς όμως να γίνεται κατάχρηση, γιατί η αποκλειστική παρουσία φυτικών ινών στο έντερο παρεμποδίζει την απορρόφηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων, που είναι πολύτιμα συστατικά των τροφών. Ιδανική κατανάλωση φυτικών ινών για την υγεία μας είναι 30 – 45gr την ημέρα.
Τα πλουσιότερα σε φυτικές ίνες, φρούτα είναι τα φρέσκα δαμάσκηνα, τα πορτοκάλια, τα αχλάδια, τα μήλα, τα φρέσκα σύκα, τα ακτινίδια, οι φράουλες, τα αποξηραμένα δαμάσκηνα και τα αποξηραμένα σύκα. Επίσης τα λαχανικά που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες είναι οι πατάτες, οι ντομάτες, το μαρούλι, τα κρεμμύδια, το σπανάκι και τα καρότα.
Βιταμίνη C. Ο ρόλος της βιταμίνης C στη διατήρηση της ακεραιότητας του κολλαγόνου των ιστών καθώς και η αντιοξειδωτική τους δράση δείχνει ότι ίσως αυτή μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στη πρόληψη του καρκίνου. Η χαμηλή κατανάλωση ασκορβικού οξέος σχετίζεται με υψηλό ποσοστό καρκίνων στομάχου και οισοφάγου καθώς επίσης με δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας. Κλινικές δοκιμές με μεγάλες δόσεις (10gr/ την ημέρα) ασκορβικού οξέος σαν θεραπεία καρκινοπαθών, που βρίσκονται σε τελικό στάδιο, αναφέρουν παράταση και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι ωφέλιμο για την υγεία μας να καταναλώνουμε σε κάθε μας γεύμα 25mg βιταμίνη C.
Τροφές που δίνουν μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C είναι ο χυμός πορτοκαλιού, η πράσινη πιπεριά, το μπρόκολο, το πορτοκάλι, το πεπόνι, το κουνουπίδι, η πατάτα, το σπανάκι και η ντομάτα.
Βιταμίνη E – Σελήνιο. Το σελήνιο δρα συνεργικά με τη βιταμίνη Ε (που εμποδίζει την οξείδωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων) για να προστατεύει την ακεραιότητα των ακόρεστων λιπαρών οξέων της μεμβράνης από οξειδωτικές βλάβες. Έχει παρατηρηθεί υψηλότερο ποσοστό καρκίνου σε γεωγραφικές περιοχές όπου η πρόσληψη σεληνίου είναι χαμηλή. Οι καρκινοπαθείς εμφανίζουν ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα σεληνίου στον ορό. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν οι η επαρκής – όχι υπερβολική – πρόσληψη σεληνίου μπορεί να είναι σημαντική στην πρόληψη καρκίνου.
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Ε είναι το μπρόκολο, το σπανάκι και τα χόρτα.
Βιταμίνη Α. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει για τη σύγχρονη έρευνα η σχέση της βιταμίνης Α και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Μια από τις λειτουργίες της βιταμίνης Α είναι ο έλεγχος της διαφοροποίησης των κυττάρων. Έχει αποδειχθεί ότι η κατηγορία αυτών των ουσιών εμποδίζει τη διαδικασία της καρκινογένεσης σε πειραματόζωα. Πολλές επιδημιολογικές έρευνες με αντικείμενο τον άνθρωπο αναφέρουν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ προσλήψεων βιταμίνης Α και μειωμένης συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Επίσης η έλλειψη της βιταμίνης Α ενοχοποιήθηκε για αύξηση της πιθανότητας προσβολής γυναικών από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Αντίθετα, υπερβολικές δόσεις βιταμίνης Α μπορούν να αποδειχθούν τοξικές για τον οργανισμό ή να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η β-καροτίνη, η μορφή της βιταμίνης Α που υπάρχει στα φρούτα και τα λαχανικά, δεν είναι τοξικά.
Οι τροφές από τις οποίες μπορούμε να προσλάβουμε μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α είναι το καρότο, το σπανάκι, τα βερίκοκα και τα ροδάκινα.
Φυλλικό οξύ. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι καλές πηγές φυλλικού οξέος, το οποίο είναι απαραίτητο για την κανονική μεθυλίωση, τη σύνθεση και την επισκευή του DNA. Η πρόσληψη φυλλικού οξέος έχει συσχετιστεί αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου σε διάφορες επιδημιολογικές μελέτες, με πολλές να δείχνουν ότι η χαμηλή πρόσληψη φυλλικού οξέος αυξάνει τον κίνδυνο. Με την υπογραφή της Επιστημονικής Ομάδας ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ – ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, σας εγγυούμαστε ότι τα φρούτα και τα λαχανικά είναι γεμάτα βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, έτσι μπορούμε να βελτιώσουμε την υγεία μας τρώγοντας τέσσερις με πέντε μερίδες ημερησίως από αυτά. Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται. Τα φρούτα αποτελούν ένα ιδανικό σνακ στην καθημερινότητά μας και τα λαχανικά ένα πολύ γευστικό και ευεργετικό συνοδευτικό στο κύρια γεύματά μας.
Συγκρατώντας τις θρεπτικές ουσίες…
- Είναι προτιμότερο να καταναλώνουμε τα λαχανικά σε ωμή μορφή
- Ο χρόνος βρασμού να είναι όσο γίνεται πιο σύντομος
- Το νερό βρασμού να είναι όσο γίνεται λιγότερο
- Για λαχανικά που χρειάζονται λίγο άρωμα περισσότερο, μπορούμε να προσθέσουμε ψιλοκομμένα μυρωδικά, πιπέρι ή λεμόνι.
Αθηνά Ρούντου
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc
Επιστημονική Υπεύθυνη ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Κατερίνη
Ιδρυτικό Μέλος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
rountou(a)logodiatrofis.gr
