Η υπέρταση ευθύνεται για την παγκόσμια επιβάρυνση της καρδιακής νόσου.
Θεωρείται ένας «σιωπηλός δολοφόνος», όπως έχει εντυπωσιακά λίγα συμπτώματα και πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι έχουν την πάθηση.
H κατάσταση μπορεί να προληφθεί, να ανιχνευθεί εύκολα και είναι εύκολα αντιμετωπίσιμη με φαρμακευτική αγωγή και αλλαγή τρόπου ζωής.
Τι προκαλεί την υψηλή αρτηριακή πίεση?
Οι δημογραφικούς παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η φυλή / εθνικότητα, γενετικοί, και το οικογενειακό ιστορικό που σχετίζονται με αυξημένη αρτηριακή πίεση(ΑΠ). Παράγοντες του τρόπου ζωής παίζουν επίσης ρόλο, όπως η παχυσαρκία και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Υπάρχει ανάγκη ευαισθητοποίησης και η οποία επικεντρώνεται σχετικά με τις επιπτώσεις της διατροφής στα επίπεδα της ΑΠ. Οι διατροφικοί παράγοντες που φαίνεται να αυξάνουν την ΑΠ περιλαμβάνουν το νάτριο και το αλκοόλ, ενώ οι δίαιτες υψηλές σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φυτικές ίνες και τα υγιή λίπη έχουν συσχετιστεί με τη μείωση των επιπέδων της ΑΠ. Η μείωση του αλατιού αναγνωρίζεται ως μια οικονομικά αποδοτική παρέμβαση για τη μείωση της επιβάρυνσης της κακής υγείας σε όλο τον κόσμο από την υπέρταση και τον Παγκόσμια Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)που έχει θέσει ως εθελοντικό στόχο οι χώρες να μειώσουν την κατανάλωση αλατιού κατά 30% μέχρι το έτος 2025. (Σημείωση:. το αλάτι περιέχει 40% νάτριο – το υπόλοιπο είναι το χλωριούχο – έτσι κάθε κουταλάκι του γλυκού αλάτι παρέχει 2γρ νατρίου περίπου. Αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι αναφέρονται στην μείωση του αλατιού ή νατρίου ως σχεδόν εναλλακτική υγιεινή διατροφή).
Πως αποφεύγουμε την αύξηση της αρτηριακής πίεσης?
Οι παρεμβάσεις που είναι γνωστές για την πρόληψη της αρτηριακής πίεσης σε σχέση με την αυξημένη ηλικία σύμφωνα με το American Heart Association (AHA) είναι: η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, το στρες, το κάπνισμα, τα φάρμακα, και ο περιορισμός της πρόσληψης αλκοόλ. Η διατροφή διαδραματίζει ολοένα και πιο αναγνωρισμένο ρόλο στην πρόληψη και τον έλεγχο της αυξημένης ΑΠ και της υπέρτασης.
Δίαιτες που συνδέονται με την αυξημένη αρτηριακή πίεση
Οι Διαιτητικές Οδηγίες των ΗΠΑ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συστήνει το πολύ ένα κουταλάκι του γλυκού αλατιού ανά ημέρα. Ωστόσο, στις ΗΠΑ το 2005-6 η μέση ημερήσια πρόσληψη ήταν υπερτριπλάσια της συνιστώμενης ποσότητας.
Το μεγαλύτερο μέρος του νατρίου στην αμερικανική διατροφή (75%) προέρχεται κυρίως από επεξεργασμένα τρόφιμα καθώς μόνο το 6% προστίθεται στο τραπέζι και το 5% κατά το μαγείρεμα. Το υπόλοιπο 12% περιέχεται φυσικά στα τρόφιμα. Το ψωμί μπορεί να περιέχει περισσότερο από 0,2γρ νάτριο ανά φέτα και η γαλοπούλα μπορεί να περιέχει περισσότερο από 1γρ. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκτιμάται ότι περίπου το 95% του νατρίου προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα. Αντίθετα, στην Κίνα το 76% του νατρίου προστίθεται κατά το μαγείρεμα, ενώ το 63% της πρόσληψης νατρίου στην Ιαπωνία προέρχεται από σάλτσα σόγιας.
Ο κίνδυνος για υψηλή ΑΠ αυξάνεται επίσης με την κατανάλωση αλκοόλ όταν ξεπερνά τα δύο ποτήρια ημερησίως, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες όπως ο τρόπος ζωής και της διατροφής. Ο κίνδυνος για όσους καταναλώνουν περισσότερο από 3,5 ποτά την ημέρα αυξάνεται κατά 57% στους άνδρες και το 81% στις γυναίκες, και ο κίνδυνος συνεχίζει να αυξάνεται με την υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ.
Διατροφές που σχετίζονται με την μείωση της αρτηριακής πίεσης
Η διατροφή με την καλύτερα τεκμηριωμένη επίδραση στη μείωση της ΑΠ μέχρι σήμερα είναι δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Οι συστάσεις της δίαιτας DASH περιλαμβάνουν:
- Μείωση της πρόσληψης νατρίου σε λιγότερο από 3γρ/ημέρα.
- 8-10 μερίδες/ημέρα φρούτα και λαχανικά.
- Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, δημητριακά ολικής αλέσεως, πουλερικά, ψάρια, και ξηροί καρποί.
- Περιορισμός κόκκινου κρέατος, γλυκά και ποτά που περιέχουν ζάχαρη.
Όσοι έχουν δοκιμάσει την δίαιτα DASH ισχυρίζονται ότι έχουν δει αποτελέσματα σε μόλις δυο εβδομάδες. Αν η δίαιτα αυτή υιοθετούνταν σε πληθυσμιακό επίπεδο θα μπορούσε να συμβάλει στην μείωση της τάξης του 15% στα επεισόδια εμφράγματος και 27% στην μείωση των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Τι κάνουν οι κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν την αυξημένη αρτηριακή πίεση;
Υποβοηθούμενη από το γεγονός ότι η μεγαλύτερη πρόσληψη αλατιού στην δυτική διατροφή προέρχεται από τα συσκευασμένα και επεξεργασμένα τρόφιμα και τους χώρους εστίασης οι κυβερνήσεις σταδιακά αρχίζουν να ρυθμίζουν την κατανάλωση αλατιού. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Φινλανδία, η Πορτογαλία, και η Ιαπωνία έχουν όλες εισαχθεί επιτυχώς σε πρόγραμμα πληθυσμιακού επιπέδου που συμβάλει την εκπαίδευση και τη ρύθμιση της προσθήκης αλατιού.
Κατά την εισαγωγή του Ηνωμένου Βασιλείου στο πρόγραμμα η μέση κατανάλωση αλατιού μειωθεί κατά 1,3γρ/ ημέρα, αν και εξακολουθεί να παραμένει στο 35% πάνω από τα συνιστώμενα επίπεδα. Την ίδια περίοδο υπήρξε μια ταυτόχρονη μείωση των θανάτων από εμφράγματα κατά 40% και των εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 42% ενώ μπορεί να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν, το αλάτι θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας. Η προβλεπόμενη μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης ανέρχεται στα 1,5δις λίρες ετησίως. Ένα παρόμοιο πρόγραμμα στις ΗΠΑ θα μπορούσε να εξοικονομήσει στην υγειονομική περίθαλψη περίπου 10 – 24 δις δολάρια ετησίως.
Τι κάνει η βιομηχανία τροφίμων για να αντιμετωπίσει την αυξημένη αρτηριακή πίεση;
Οκτώ μεγάλες εταιρείες που είναι μέλη της International Food and Beverage Alliance (IFBA), συμπεριλαμβανομένων της Mars, η Nestle, η Unilever, η PepsiCo, η Kellogg, η Kraft, η General Mills και η Grupo Bimbo έχουν εφαρμόσει εθελοντικές βελτιώσεις στην διατροφική ποιότητα των προϊόντων τους. Αυτό έχει οδηγήσει πολλές από τις επώνυμες εταιρίες τροφίμων να έχουν καλύτερες αποδόσεις από την συμφωνημένη μείωση της περιεκτικότητας του αλατιού έως και 25%.
Βασικά μηνύματα
Υπάρχουν πολλά που τα άτομα μπορούν να κάνουν για να μειώσουν τον κίνδυνο της υπέρτασης όπως καταναλώνοντας λιγότερο αλάτι, αλκοόλ και πιο υγιεινά τρόφιμα, φαίνεται να έχουν αντί-υπερτασική δράση. Εκείνοι με διαγνωσμένη υπέρταση θα πρέπει να προσπαθούν να τηρούν την φαρμακευτική αγωγή τους. Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και της βιομηχανίας κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά μπορούν να γίνουν περισσότερα για να κάνουν τις συνθήκες των τροφίμων πιο ευνοϊκές για υγιεινές επιλογές των καταναλωτών, ιδιαίτερα εάν οι στόχοι που πρέπει να πληρούνται είναι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO).
Αντώνης Κυρίτσης
Τελειόφοιτος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis.gr
antwnakis1986@yahoo.gr
