Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την επίδραση στη υγεία προϊόντων όπως: φρούτων, λαχανικών, κρασιών και των υποπροϊόντων τους. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η πρόσληψη φρέσκων φρούτων και κόκκινου κρασιού σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών και εκφυλιστικών νοσημάτων καθώς και καρκίνου.
Η μεσογειακή διατροφή περιέχει στους κανόνες της μεγάλη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών καθώς και άλλων υποπροϊόντων αυτών όπως είναι το κρασί ή το ξύδι. Τα πλέον γνωστά διαιτητικά αντιοξειδωτικά είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, τα καροτενοειδή, οι φαινόλες, τα φλαβονοειδή και ορισμένα ανόργανα συστατικά όπως το σελήνιο. Τα φλαβονοειδή είναι υπεύθυνα για το χρώμα των ανθών και των καρπών και διαθέτουν σημαντικές χημιοπροστατευτικές ιδιότητες που σχετίζονται με την αντιοξειδωτική τους ικανότητα.
Μεταξύ των διαφόρων φρούτων που έχουν εξετασθεί για τις αντιοξειδωτικές τους ικανότητες είναι και τα μούρα. Τα μούρα και ειδικότερα τα άγρια μύρτιλλα όταν καταναλώνονται για διάστημα έξι εβδομάδων φαίνεται ότι μειώνουν σημαντικά την οξείδωση των βάσεων του DNA και αυξάνουν την αντίσταση στην οξείδωση που προκαλεί την καταστροφή του DNA. Συνεπώς το φρουτοποτό από άγρια μύρτιλλα (25 g WB powder σε 250 mL νερό) μειώνει τα επίπεδα οξειδωμένων βάσεων και αυξάνει την προστασία του DNA από την καταστροφή που επάγει το H2O2 (ex vivo).
Μεταξύ των υποπροϊόντων των φρούτων και των κρασιών που έχουν αντιοξειδωτική ικανότητα είναι και το ξύδι. Η αντιοξειδωτική του ικανότητα εξαρτάται κυρίως από το περιεχόμενό του σε πολυφαινόλες, εξαρτάται όμως και από το σύστημα που γίνεται η οξική εκτροπή και η διαδικασία ωρίμανσης κατά την παραγωγή του.
Μελετήθηκε η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα 27 διαφορετικών ξυδιών που κυκλοφορούν στην Ελληνική αγορά με τη μέθοδο BAP (Biological Antioxidant Potential). Προσδιορίσθηκε ο αριθμός των ολικών φαινολών, η περιεκτικότητά τους σε σάκχαρα και μετρήθηκαν διάφορες χρωματικές παράμετροι. Οι μετρήσεις έγιναν αμέσως μετά το άνοιγμα της συσκευασίας του προϊόντος και 3 μήνες μετά από την τοποθέτησή του σε οικιακές συνθήκες και θερμοκρασία δωματίου. Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα έχουν τα μπαλσάμικα και τα ξύδια που προέρχονται από κόκκινο κρασί. Η αντιοξειδωτική δε ικανότητα σχετίζεται θετικά με την περιεκτικότητα σε φαινόλες και με την περιεκτικότητα σε σάκχαρα. Επίσης η αντιοξειδωτική ικανότητα των ξυδιών σχετίζεται θετικά και με τις χρωματικές τους παραμέτρους. Συμπερασματικά, το ξύδι και ειδικότερα το μπαλσάμικο και το προερχόμενο από κόκκινο κρασί έχει ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα. Η αντιοξειδωτική ικανότητα δε μεταβάλλεται μετά από περίοδο 3 μηνών σε συνθήκες οικιακής συντήρησης και σε θερμοκρασία δωματίου.
Οι παραπάνω μελέτες αποτελούν παραδείγματα προϊόντων που καταναλώνονται στη μεσογειακή διατροφή και έχουν αποδεδειγμένα ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα που οφείλεται κυρίως στις φαινόλες και πολυφαινόλες των φρούτων και των φυτών γενικότερα.
ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Κατερίνα Σκενδέρη, PhD
Εργαστήριο Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας, Τμήμα Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα
